صفر تا صد سندرم دامپینگ
در این نوشته دکتر شهاب شهابی در مورد علائم تا درمان سندروم دامپینگ، دلیل سندرم دامپینگ چیست و چگونه ایجاد می شود؟، علت تخلیه سریع معده و روده و همچنین شیوه های تغذیه پرداخته است.
صفر تا صد سندرم دامپینگ؛ از علائم تا درمان
دستگاه گوارشی بدن ما و غدد ضمیمه آن، مسئول تامین انرژی و الکترولیت های بدن هستند. مواد غذایی، با سرعت مشخصی در طول لوله گوارش حرکت می کنند. در صورت تغییر نحوه حرکت مواد، مشکلات و بیماری های متعددی ایجاد می شود که سیستم بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از این بیماری ها، سندرم دامپینگ است که با نام تخلیه سریع معده نیز شناخته می شود. ممکن است از خود بپرسید که «سندرم دامپینگ چیه» و تحت تاثیر چه عوامل ظاهر می گردد؟
سندرم دامپینگ به انگلیسی Dumping syndrome امروزه در اکثر افرادی که جراحی چاقی انجام داده اند، دیده می شود. در حقیقت، سندرم دامپینگ معده سطح هورمون ها را تغییر داده و در نهایت سبب تورم معده خواهد شد. ممکن است بتوانید با مراقبت در مورد آنچه می خورید از تخلیه سریع معده جلوگیری کنید. اصطلاح Dumping در سال 1920 ابداع شد، زمانی که یک پزشک تلاش می کرد تخلیه سریع معده را که در طی یک مشاهدات رادیوگرافی دیده شده بود، توصیف کند. علل سندرم دامپینگ به فاکتورهای متعددی وابسته است که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
سندرم دامپینگ چیست؟
تخلیه سریع معده یا Dumping syndrome یک وضعیت پزشکی است که در آن غذا قبل از اینکه به درستی هضم شود، معده را به سمت روده کوچک ترک می کند. این بیماری می تواند بر روی هر غذایی که می خورید، تاثیر بگذارد اما در مواردی که قند ماده بالا باشد، شدیدتر ظاهر می گردد. سندرم دامپینگ به دو شکل زودرس و دیررس وجود دارد. دامپینگ زودهنگام 10 تا 30 دقیقه بعد از غذا رخ داده و نوع دیرهنگام آن دو تا سه ساعت پس از میل کردن غذا، ایجاد خواهد شد. تشخیص سندرم دامپینگ با استفاده از روش های مختلفی انجام می شود که در ادامه با آن ها آشنا می شوید.
بخشی از علت تخلیه سریع معده به جراحی چاقی باز می گردد. گاهی اوقات، این حالات پس از برداشتن تمام یا بخشی از معده یا برخی از انواع جراحی کاهش وزن رخ می دهد. احتمالاً پس از خوردن غذا به سرعت احساس سیری خواهید کرد زیرا معده شما فضای کمتری برای غذا دارد. تشخیص سندرم دامپینگ با انجام برخی از آزمایش ها صورت می پذیرد. در صورتی که به نوع شدید آن مبتلا باشید، ممکن است مصرف دارو یا حتی جراحی مجدد نیز پیشنهاد شود!
دلیل سندرم دامپینگ چیست و چگونه ایجاد می شود؟
سندرم دامپینگ معده می تواند پس از هر نوع جراحی معده یا مری رخ دهد. پس از صرف غذا، مواد غذایی و شیره معده از معده به روده کوچک منتقل می شود. با این حال، در بیمار مبتلا، غذا و آب خیلی سریع وارد روده کوچک شده که در نهایت، درد و ناراحتی را برای فرد به ارمغان می آورند. هر جراحی که ترکیب معده شما را تغییر دهد خطر ابتلا به این سندرم را افزایش خواهد داد. به طور مثال، موارد زیر از مهم ترین علت تخلیه سریع معده خواهند بود:
- جراحی بای پس معده (Roux-en-Y): عمل بای پس معده در شرایط انجام می شود که بیمار، مبتلا به چاقی مفرط باشد. در این حالت، قسمت بالایی معده برش خورده و از سایر بخش ها جدا خواهد شد. حجم معده به شدت کاهش یافته و سپس، مواد مستقیما به روده کوچک ورود می کنند.
- گاسترکتومی: این روشی است که در آن معده شما به طور جزئی یا کامل برداشته می شود. سرطان، زخم معده و جراحی چاقی از جمله مواردی که به گاسترکتومی مربوط هستند.
- ازوفاژکتومی: این جراحی شامل برداشتن تمام یا بخشی از مری است.
علت تخلیه سریع معده و روده
عوارض سندرم دامپینگ بسیار گسترده است. بیماری تخلیه سریع معده پس از جراحی با علائم مختلفی خود را نشان می دهد. در دامپینگ زودرس، غذای هضم نشده وارد روده کوچک شده که آب زیادی از رگ های خونی اطراف و بافت روده جذب می کند. این حالت در نهایت سبب نفخ و گرفتگی روده خواهد شد. در پی بروز این علائم، اسهال، حالت تهوع و استفراغ و همچنین نشانه هایی در سایر قسمت های بدن مانند سبکی سر، سرگیجه، گرگرفتگی و ضربان قلب نامنظم نیز دیده می شود. البته درمان سندرم دامپینگ بلافاصله پس از تشخیص آن آغاز شده و نگرانی خاصی ایجاد نمی کند.
در سندرم دامپینگ دیر هنگام، مقدار زیادی قند یکباره به روده کوچک ورود کرده و به سرعت جذب بدن می شوند. در اینصورت، مقدار زیادی انسولین توسط پانکراس ترشح شده که هیپوگلیسمی (افت قند خون) را ایجاد می کنند. علائمی مانند گرسنگی، خستگی، ضعف، سرگیجه، تعریق و مشکل در تمرکز (علاوه بر علائم دامپینگ زودرس) نیز در این افراد به وجود می آید. البته، پس از جراحی چاقی تنها تعداد کمی از افراد به نوع شدید دامپینگ مبتلا خواهند شد که با رعایت دستورالعمل های پزشک متخصص، رعایت رژیم غذایی و دارودرمانی به سرعت بهبود می یابند.
مراحل تشخیصی به راحتی انجام می گیرد!
- تست تحمل گلوکز خوراکی: اولین آزمایش در تشخیص سندرم دامپینگ، OGTT می باشد. این تست تشخیص تخلیه سریع معده، توانایی بدن شما برای جذب گلوکز یا قند را اندازه گیری می کند. برای انجام این آزمایش لازم است که ناشتا باشید.
- آزمایش Gastric emptying: در این تست، بیمار یک غذای سبک به همراه مقداری جزئی ماده رادیواکتیو مصرف می کند. رادیولوژیست این ماده را در فواصل ساعتی مرتب با استفاده از فناوری تصویربرداری غیرتهاجمی در بدن شما ردیابی خواهد کرد.
- آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (Upper GI): دوربین کوچک به همراه لوله ای منطعف از طریق دهان وارد معده یا روده کوچک می شود. با استفاده از این دوربین می توان وضعیت درونی معده و روده را بررسی کرد. در آندوسکوپی معمولا از بیهوشی عمومی بهره می گیرند.
سندرم دامپینگ و درمان
شدت سندرم دامپینگ در افراد مختلف متفاوت است، اما با گذشت زمان کاهش می یابد. علائم و عوارض سندرم دامپینگ می تواند زندگی روزانه شما را مختل کند. به همین دلیل، روند درمانی باید هرچه سریع تر آغاز گردد. بیمارانی که تحت عمل جراحی چاقی قرار می گیرند، ملزم به رعایت دستورالعمل های خاصی هستند. درمان سندرم دامپینگ در چند گام متعدد و متوالی انجام می شود. درمان اصلی شامل تغییرات رژیم غذایی است زیرا اکثر بیماران علائم نسبتاً خفیفی دارند و به خوبی به این روند پاسخ می دهند.
در مواردی که تغییرات رژیم غذایی موفقیت آمیز نبوده یا علائم شدید هستند (این افراد جمعیت کمی از جامعه هدف را تشکیل می دهند)، داروهایی برای کاهش سرعت تخلیه معده و حرکت غذا به داخل روده تجویز می شود. به طور مثال، آکاربوز جذب کربوهیدرات را به تاخیر می اندازد یا اکتروتاید می تواند با به تاخیر انداختن تخلیه معده و کاهش ترشح انسولین و چندین هورمون روده، اثر مفیدی داشته باشد. البته این دارو به ندرت استفاده می شود زیرا امکان اختلال هضم عذا وجود دارد. اگر دو مرحله قبلی موثر نباشد، عمل جراحی مجددا تکرار خواهد شد.
تغییرات رژیم غذایی؛ مهم ترین قدم در درمان تخلیه سریع معده
- 6 بار در روز (به طور مثال 3 وعده غذایی کوچک و 3 میان وعده) غذا بخورید. با این کار بعد از غذا خوردن احساس سیری نخواهید کرد. همچنین، کمتر دچار اسهال می شوید.
- با یک متخصص تغذیه صحبت کنید تا به شما در برنامه ریزی کمک کند.
- غذاهای حاوی پروتئین بخورید. پروتئین در گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ و پنیر وجود دارد. همچنین در لوبیا، آجیل و جو نیز یافت می شود.
- از مصرف غذاهای پر قند مانند کیک، کلوچه، نوشابه، میوه های خشک، شیرینی ها و آب میوه ها خودداری کنید.
- مایعات را بین وعده های غذایی بنوشید، نه در طول وعده های غذایی. نیم ساعت قبل از غذا و تا یک ساعت بعد از غذا مایعات ننوشید. آنها غذا را با سرعت بیشتری به روده کوچک منتقل می کنند.
- اگر اغلب اسهال دارید، مصرف یک داروی بدون نسخه برای اسهال (مانند ایمودیوم) 30 تا 60 دقیقه قبل از غذا می تواند موثر باشد. این دارو را فقط در صورت موافقت پزشک مصرف کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.