هموروئید

در این نوشته دکتر شهاب شهابی در مورد همورویید، علل شایع بروز بیماری همورویید، هموروئید خارجی و داخلی، روش های تشخیص و درمان هموروئید توضیحاتی داده اند.

همورویید چیست؟

بیماری هموریید بیماری مزمن و شایعی است.بسیاری از بیماران از مراجعه به پزشک در مورد بیماریهای مقعد امتناع میکنند. منظور از هموروئید(Hemorrhoid) ۳ عدد بالشتک عروقی است که در خروجی مقعد واقع شده که روی آن با مخاط طبیعی روده پوشیده شده است.

همورویید چیست؟ بیماری هموریید بیماری مزمن و شایعی است.بسیاری از بیماران از مراجعه به پزشک در مورد بیماریهای مقعد امتناع میکنند. منظور از هموروئید(Hemorrhoid) ۳ عدد بالشتک عروقی است که در خروجی مقعد واقع شده که روی آن با مخاط طبیعی روده پوشیده شده است.

این بالشتک ها بطور طبیعی در دفع مدفوع و حفظ کنترل آن نقش دارند. بیماری هموروئید یا به اصطلاح عوام بواسیر عبارت از بزرگ شدن غیر طبیعی این بالشتک ها است که میتواند منجر به بروز علائمی شود که در اصطلاح مردم آن را بیماری بواسیر میدانند.

عللی که باعث بروز علائم میشود عبارت است از تشکیل لخته یا ترومبوز داخل بالشتک هموروئید که منجر به تورم و درد شدید در اطراف مقعد میشود، دوم خروج بالشتک های بزرگ هموروئید از مقعد و عدم داخل رفتن دوباره آنها که باز منجر به درد و توده دردناک در اطراف مقعد میگردد و مسئله بعدی خونریزی هنگام دفع است که از علائم شایع بیماری هموروئید است. بیمارانی که هموروئید بزرگ و پرولابه (بیرون زده) به مدت طولانی دارند معمولا از خیسی و ترشحات مقعدی رنج میبرند که به علت بیرون زدگی مخاط روده اتفاق می افتد که دائم در این ناحیه ایجاد ترشح می نماید.

علل شایع بروز بیماری همورویید

یبوست مزمن که منجر به زور زدن طولانی حین اجابت مزاج میگردد بیشترین علت علامتدار شدن هموروئید است. چاقی، حاملگی و زایمان مکرر،رژیم غذایی کم فیبر،بیماریهای کبدی،بیماری های التهابی روده و تکرر اجابت مزاج،سن بالا و ضعیف شدن عضلات کف لگن،نشستن طولانی مدت مثل رانندگان و بلند کردن اجسام سنگین مثل وزنه برداران هم از عوامل تشدید هموروئید میباشد.

انواع همورویید و علایم آن

هموروئیدخارجی

برآمدگی نرمی در اطراف دهانه ی مقعد است. گاهی اوقات ممکن است لخته خونی در عروق همورویید حالتی به نام همورویید ترومبوزه رخ دهد. باعث برآمدگی سفت می شود ورنگ آن را به ارغوانی یا آبی تبدیل کند از آنجا که بافت های اطراف مقعد پوشیده از پایانه های عصبی است، همورویید خارجی معمولاً بسیار دردناک است.

هموروئیدداخلی

همورویید داخلی

از مهم ترین علامت هموروئید داخلی می توان خونریزی نام برد و دیگر علامت های هموروئید داخلی می توان به سوزش و خارش و درد و احساس ناراحتی اشاره کرد. هموروئید داخلی در بالای خط دندانه ای است و با اپی تلیوم ستونی پوشانده شده و رسپتورهای درد ندارد. پوشش نازک روی این نوع همورویید در اثر زور زدن و عبور مدفوع سفت دچار خونریزی میشود. این نوع همورویید ممکن است بزرگ و ملتهب شود و به خارج دهانه ی مقعد کشیده شود. بر اساس درجه پرولاپس یا بیرون زدگی به چهار درجه تقسیم میشوند:
درجه اول : فقط خون ریزی دارد و بیرون زدگی ندارد.
درجه دوم : خون ریزی و بیرون زدگی دارد و بیرون زدگی خودبخود جا می رود.
درجه سوم : بیرون زدگی فقط با فشار دست جا می رود.
درجه چهارم : بیرون زدگی حتی با فشار دست هم جا نمی رود.

تشخیص همورویید

خونریزی در حین خروج مدفوع معمول ترین نشانه همورویید است. ولیکن خونریزی از رکتوم و مقعد می تواند در دیگر بیماری های گوارشی (از جمله فیشر(شقاق مقعد)، سرطان کولورکتال و سرطان مقعد) نیز اتفاق بیافتد. بدون مشورت با پزشک، خونریزی را به هموروئید ربط ندهید. تشخیص همورویید خارجی ساده و به راحتی از طریق مشاهده و معاینه توسط پزشک قابل تشخیص است.در همورویید داخلی معاینه انگشت پوشیده با دستکش پلاستیکی داخل مقعد لازم است. از آنجاییکه همورویید های داخلی بیش از حد نازک و حساس هستند ، گاهی جهت معاینه و بررسی بیشتر معاینه زیر بیهوشی با ابزاری نظیر از آنوسکوپ، پروکتوسکوپ و… نیاز است این ابزارها لوله هایی دارای منبع نور هستند که امکان مشاهده درون مقعد و رکتوم را برای جراح فراهم می کنند.
در صورتی که علائم و نشانه های شما نشانگر بیماری گوارشی دیگری باشند یا دارای فاکتورهای خطر سرطان کولورکتال باشید گاهی نیاز است بررسی بیشتر و گسترده تری از طریق استفاده از کولونوسکوپی و سیگموییدوسکوپی صورت گیرد.

چگونه از بیماری همورویید پیشگیری کنیم؟

بهترین راه برای پیشگیری از همورویید داشتن مدفوع نرم است که بتواند به راحتی عبور کرده و دفع شود. در جهت پیشگیری از ابتلا به هموروئید و کاهش علائم آن توصیه های زیر را بکار بگیرید:

غذاهای پرفیبر بخورید: میوه، سبزیجات و غلات سبوس دار بخورید. از این طریق مدفوع نرم شده و حجم آن افزایش می یابد درنتیجه از سفت شدن مدفوع جلوگیری میشود .

مایعات فراوان بنوشید: روزانه 6تا8 لیوان آب و دیگر مایعات بنوشید نوشیدن آب به پرهیز از خشک و سفت شدن مدفوع و یبوست کمک می کند.

دفع بموقع: بلافاصله بعد از احساس نیاز به دفع مدفوع، توالت کنید: چنانچه مدفوع خود را نگه دارید و حس دفع برطرف بشود، مدفوع سفت خواهد شد و عبور و دفع آن سخت خواهد شد.از زور زدن و یا نگه داشتن نفس در حین دفع مدفوع بپرهیزید چراکه فشار بیشتری به عروق مقعد وارد میکند .ترجیحا ازتولت فرنگی استفاده کنید و جهت شستشو آب گرم استفاده کنید.

ورزش کنید: ورزش به پیشگیری از یبوست کمک می کند. علاوه بر این ورزش در کاهش وزن و از بین بردن چاقی نیز کمک کننده است عاملی که می تواند منجر به همورویید شود.از ایستادن و نشستن طولانی مدت اجتناب کنید، نشستن طولانی مدت به ویژه در دستشویی فشار وارد بر رگهای ناحیه مقعد را افزایش می دهد.

درمان هموروئید

درمانهای متعددی برای بیماری هموروئید در دسترس میباشد که بسته به شدت بیماری و بیمار مبتلا و عوامل زمینه ای میتوان برای بهبود علایم از آنها بهره جست.

برای موارد خفیف اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی و بالا بردن فعالیت فیزیکی،استفاده از مواد ملین جهت بهبود عادات دفعی،نشستن در لگن آب گرم چند بار در روز بمدت 10 تا بیست دقیقه ، داروهای خوراکی و پماد موضعی توصیه میشود. اقدامات ذکر شده باعث بهبود علائم میشود ولیکن همورویید شما را از بین نمیبرد در صورتی که علائم درد و خونریزی شما ادامه داشت قدم بعدی میتواند با نظر جراح معالج یکی از اقدامات ذیل باشد:

استفاده از حلقه پلاستیکی

درمان هموروئید - استفاده از حلقه پلاستیکی

پزشک معالج یک یا دو حلقه پلاستیکی(رابر بند) به دور همورویید داخلی می بندد تا گردش خون آن را قطع کند درنتیجه هموروئید در طول چند روز خشک شده و می افتد. بستن همورویید با حلقه پلاستیکی می تواند دردناک باشد و منجر به خونریزی شود که 2تا4 روز پس از فرایند شروع می شود ولیکن به ندرت شدت می یابد.

تزریق (اسکلروتراپی)

تزریق (اسکلروتراپی) در این فرایند پزشک محلول شیمیایی به نام اسکلروزان را به درون بافت همورویید تزریق می کند تا بافت منقبض و کوچک شود . اگرچه تزریق با درد ناچیزی همراه است ولیکن اثربخشی آن از بستن حلقه پلاستیکی کمتر است .

انعقاد (اشعه مادون قرمز، لیزر )

در این تکنیک ها از لیزر، اشعه مادون قرمز و یا گرما استفاده می شود و منجر به سخت و چروک شدن هموروئیدهای کوچک داخلی خونریزی دهنده می شوند . با اینکه روش انعقاد عوارض جانبی کمی دارد ولیکن میزان عود و برگشت مجدد همورویید در این روش بیش از روش درمان با بستن حلقه پلاستیکی است.

هموروئیدکتومی یا برداشتن هموروئید:

چنانچه بقیه درمانها موفق واقع نشوند و یااینکه فرد مبتلا به هموروئید های بزرگی باشد، پزشک جراحی را توصیه خواهد کرد .جراح بافت های اضافه ای که منجر به خونریزی شده اند را برمی دارد. تکنیک های متعددی بدین منظور بکار گرفته می شوند . جراحی مذکور تحت شرایط بی حسی همراه با تجویز آرام بخش ، بی حسی نخاعی و یا بی هوشی کامل انجام می گیرد. برداشتن هموروئید موثرترین و کامل ترین راه برای حذف هموروئید است. از روش های دیگر جراحی میتوان جراحی هموروئیدوپکسی با استفاده از استاپلرنیز نام برد.

جراحی همورویید