شاخص توده بدنی

چاقی و اضافه وزن در بزرگسالان چیست

در بزرگسالان بهترین شاخص سنجش اضافه وزن و چاقی در جامعه شاخص توده بدنی (BMI=Body Max Index) است و براساس تقسیم وزن بر حسب کیلوگرم بر قد برحسب متر به توان 2 محاسبه می شود. شاخص توده بدنی نرمال در محدوده 18.5 تا 25 میباشد. اضافه وزن عبارتست از BMI مساوی و بیشتر از 25 و کمتر از 30.

چاقی عبارتست از BMI مساوی و بیشتر از 30 که خود به سه درجه تقسیم میشود.چاقی در جه یک به BMI  در محدوده 30-35 و درجه دو به BMI  در محدوده 35-40 و درجه سه به BMI بالای 40 اطلاق میشود. در نژاد آسیایی عدد چاقی با BMI 2.5 واحد کمتر در نظر گرفته میشود.

چاقی و اضافه وزن در نوجوانان چیست

در نوجوانان شاخص توده بدنی برای سن عددی است که با وزن و قد نوجوانان ارتباط دارد و وقتی بر روی نموداری در مقابل سن آن ها ترسیم شود، در پایش وضعیت رشد(چه از نظر لاغری و اختلال رشد چه از نظر اضافه وزن و چاقی) مفید است. در نوجوانان از ۵ سالگی تا 18 سالگی:

اضافه وزن عبارت است از نمایه توده برای سن، بیشتر از ۱ انحراف معیار بالای میانه ی منحنی رشد

و چاقی عبارت است از نمایه توده ی بدنی برای سن، ۲ انحراف معیار بیش از میانه ی الگوی منحنی رشد(بالای صدک 95 درصد).

افراد چاق از نظر مقدار یا درجه چربی اضافه ذخیره شده در بدن، توزیع چربی در قسمت های مختلف بدن و همچنین وجود بیماری های همراه با چاقی، متفاوت هستند. بر اساس توزیع چربی در قسمت های مختلف بدن نیز چاقی تقسیم بندی می شود

چاقی مردانه، آندروئید (Android)، یا چاقی سیبی‌شکل

چربی در ناحیه شکم (ناحیه مرکزی بدن) تجمع می یابد. که میزان دور کمر بیش از دور باسن است. این نوع از چاقی بیشتر در افرادی مشاهده می‌گردد که میزان هورمون‌های مردانه در بدن آنها غالب می‌باشد، این افراد بیشتر از دسته دیگر در معرض خطر عوارض بیماری ها بالاخص بیماری های قلبی عروقی هستند.

چاقی زنانه، ژنوئید (Gynoid)، یا چاقی گلابی‌شکل

که قسمت عمده چربی در قسمتهای محیطی (عمدتا در باسن وران) تجمع می یابد. این نوع توزیع چربی نسبت به نوع مردانه خطر کمتری را به همراه دارد.

شاخص چاقی شکمی یا نسبت دور کمر به دور باسن (Waist–Hip Ratio)، که به اختصار WHR گفته می‌شود، معیاری برای بیان نحوه توزیع چربی در بدن است؛

چرا که جدا از میزان کل چربی بدن، نحوه توزیع آن در نواحی مختلف نیز از اهمیت زیادی دارد. دور کمر، باید در حالت طبیعی و بدون هرگونه انقباض در ناحیه شکم، از سطح ناف در اندازه‌گیری شود.دور باسن، باید در پهن‌ترین قسمت باسن که معمولا شامل برجستگی‌های استخوان لگنی می‌باشد، اندازه گیری شود.سپس عدد بدست آمده از دور کمر بر عدد دور باسن تقسیم شود.

  شاخص WHR بیشتر از 0.9 در مردان و بیشتر از 85/0 در زنان پر خطر در نظر گرفته میشود.

تفاوت چربی شکمی و چربی محیطی

چربی شکمی نسبت به چربی محیطی برای سلامتی خطر بیشتری دارد. تعیین مقدار دور کمر به تنهایی شاخص مهمی برای تعیین توزیع چربی شکمی و بیماری های همراه است. افرادی که چاقی شکمی دارند دارند یعنی مقدار دور کمر دور کمر(بیشتر از 102 سانتی متر در مردان وبیش از 88 سانتی متر در زنان ) آن ها زیاد است بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی هستند.به همین دلیل تعیین چاقی شکمی در افراد بزرگسال مهم است.

دلیل این خطرناکی این است که در چاقی سیبی‌شکل، چربی‌ها بیشتر در قسمت احشایی و داخلی شکم جمع شده‌اند (نه زیر پوست)؛ این نوع از چربی‌ها بر خلاف چربی‌های زیرپوستی، باعث انتقال اسیدهای چرب آزاد به داخل جریان خون می‌شوند، که نتیجه آن تشکیل رسوب چربی در دیواره عروقی و افزایش میزان ریسک گرفتگی عروق قلبی و سکته قلبی و دیابت نوع ۲ می‌باشد.